Sự kiện đặc biệt là một phần nỗ lực của Việt Nam nhằm đưa Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc trở thành Di sản Văn hóa Thế giới. Đây cũng là kết quả của 13 năm nghiên cứu, chuẩn bị và hợp tác không ngừng nghỉ giữa các nhà khoa học, chuyên gia di sản và chính quyền 3 tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương.

Tham dự sự kiện có Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Uỷ ban Quốc gia UNESCO Nguyễn Minh Vũ; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh; Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trụ trì Chùa Yên Tử; Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng; Đại sứ, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO Nguyễn Thị Vân Anh...

Về phía quốc tế có Giáo sư, Tiến sĩ Nikolay Nenov, Chủ tịch Kỳ họp lần thứ 47 Ủy ban Di sản thế giới, cùng các Đại sứ, Trưởng Phái đoàn và chuyên gia từ nhiều quốc gia thành viên Ủy ban Di sản thế giới.

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh hồ sơ đề cử là kết quả của 13 năm nỗ lực nghiên cứu, bảo tồn và hợp tác giữa các nhà khoa học, chuyên gia di sản và chính quyền 3 tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương. Di sản không chỉ là bằng chứng lịch sử mà còn thể hiện chiều sâu tâm linh, gắn kết con người với thiên nhiên, yếu tố làm nên bản sắc Việt Nam.

Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ khẳng định Việt Nam đã nghiêm túc tiếp thu ý kiến và khuyến nghị của Trung tâm Di sản Thế giới UNESCO và Hội đồng Di tích và Di chỉ quốc tế (ICOMOS) về làm rõ giá trị nổi bật toàn cầu của di sản và công tác quản lý, bảo tồn di sản.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh cho biết di sản là một cảnh quan văn hóa linh thiêng được quy hoạch đồng bộ với hàng trăm chùa, đền, tháp và di vật cổ, trải rộng trên 3 tỉnh, gắn kết thành một thể thống nhất cả về không gian và tâm linh. Phó Chủ tịch khẳng định cam kết của 3 tỉnh có liên quan trong bảo tồn và tôn vinh các giá trị của di sản.

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc bao gồm 525,75 ha khu vực cốt lõi và 4.380,19 ha vùng đệm, trải rộng trên 3 tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương. Đây là một hồ sơ đề cử liên tỉnh của Việt Nam, mang ý nghĩa đặc biệt về tôn giáo, văn hóa và lịch sử, đã tồn tại hơn 700 năm và trở thành một di sản văn hóa sống.

Quần thể di sản này không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính mà còn là minh chứng sống động cho sự ra đời và phát triển của Phật giáo Trúc Lâm - thiền phái độc đáo của Việt Nam, do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào thế kỷ XIII.

Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Trụ trì Chùa Yên Tử, nét độc đáo của Phật giáo Trúc Lâm nằm ở việc đây là thiền phái Phật giáo duy nhất trên thế giới được sáng lập bởi một vị vua đang trị vì, khi Trần Nhân Tông tự nguyện thoái vị để xuất gia. Trúc Lâm dung hòa tư tưởng Phật giáo Đại thừa với Nho giáo, Đạo giáo, truyền thống văn hóa Việt và tín ngưỡng bản địa, tạo nên một bản sắc tinh thần và triết học độc đáo, thể hiện sự giao thoa hiếm có giữa tôn giáo, quản trị và văn hóa, đề cao các giá trị hòa bình, hòa hợp và hòa giải. Hòa thượng Thích Thanh Quyết bày tỏ: "Việt Nam tự hào có một vị hoàng đế ở thời Trần, một vị vua anh minh, anh hùng giải phóng dân tộc ở tuổi 30 năm lại đi xuất gia theo Phật, về núi Yên Tử tu hành và thành Phật ở đấy. Đặc biệt là sáng lập ra một Phật giáo Trúc Lâm, một hệ tư tưởng mới".

Ảnh hưởng của Trúc Lâm vượt khỏi phạm vi quốc gia, lan tỏa trong khu vực và toàn cầu. Hiện nay, Phật giáo Trúc Lâm có hơn 30 triệu tín đồ, 50.000 tăng ni và 15.000 ngôi chùa tại hơn 30 quốc gia như Hàn Quốc, Ấn Độ, Mỹ, Anh, Nhật Bản và nhiều nước khác. Tại Pháp, nổi bật có chùa Trúc Lâm Paris và tại Mỹ có giải thưởng Trần Nhân Tông về hòa bình.

Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới UNESCO sẽ diễn ra tại Paris vào tháng 7/2025, đây sẽ là thời điểm quyết định cho hồ sơ đề cử. Trong bối cảnh thế giới đầy biến động hiện nay, tư tưởng của Phật hoàng Trần Nhân Tông về hoà bình, hoà giải và hòa hợp vẫn có ý nghĩa thời đại sâu sắc. Việt Nam hy vọng hồ sơ sẽ được đón nhận và ghi danh, nhằm góp phần giữ gìn một di sản quý giá không chỉ cho Việt Nam mà cho cả cộng đồng quốc tế.

Năm 2025 cũng đánh dấu kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, càng làm nổi bật ý nghĩa đặc biệt cho nỗ lực này. Việt Nam đang bước vào một kỷ nguyên mới với khát vọng phát triển dựa trên tri thức, đổi mới sáng tạo và hoài bão quốc gia, trong đó văn hóa và di sản luôn được coi là nền tảng tinh thần của xã hội.

Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Pháp, Đại sứ, Trưởng phái đoàn Ấn Độ bên cạnh UNESCO Vishal V. Sharma bày tỏ tin tưởng về triển vọng thành công của hồ sơ: "Tôi đã đến thăm núi Yên Tử và chứng kiến các công tác chuẩn bị cũng như cơ sở vật chất ở đó. Bản thân tôi tin tưởng rằng Việt Nam sẽ thành công". Ông đặc biệt nhấn mạnh về giá trị của thiền định: "Điều tuyệt vời nhất là thiền định. Tôi khuyến khích tất cả mọi người, dù già hay trẻ, trong cuộc sống hãy dành thời gian ngồi xuống, nhắm mắt và hít thở, lắng nghe tiếng nói của sự tĩnh lặng".

Sự thành công của hồ sơ này không chỉ mang ý nghĩa cho Việt Nam mà còn đóng góp vào kho tàng di sản văn hóa tinh thần của nhân loại, thể hiện những giá trị hòa bình, từ bi và hòa hợp mà thế giới hiện đại đang rất cần. Như lời Hòa thượng Thích Thanh Quyết: "Nếu được UNESCO ghi danh thì đây là niềm tự hào dân tộc" - không chỉ của Việt Nam mà của cả cộng đồng quốc tế trong việc bảo tồn và tôn vinh những giá trị văn hóa tốt đẹp của nhân loại./.